Śmierć rodziców zawsze jest trudnym wydarzeniem i zwykle potrzeba sporo czasu, by uporać się z nim emocjonalnie. Często wiąże się ono również z koniecznością wyprostowania pewnych spraw dotyczących majątku zmarłych, a jedną z ważniejszych są kwestie związane ze spadkiem. Zobaczmy, co trzeba zrobić, by formalnościom stało się zadość i jakie możliwości daje stwierdzenie nabycia spadku.
Stwierdzenie nabycia spadku – jak je otrzymać?
Mieszkanie to często jeden z najważniejszych elementów spadku, który otrzymujemy po zmarłych rodzicach. Zanim jednak będzie można nim rozporządzać, należy przejść pewną procedurę, która pozwoli formalnie potwierdzić prawo do nieruchomości. Jeśli rodzice sporządzili testament, to wystarczy podjąć decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Jeśli testamentu nie było, a spadkobierców mających prawo do spadku jest kilku, to trzeba przejść przez procedurę spadkową. Możliwości są dwie, gdyż można to zrobić poprzez złożenie u notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia (jeśli spadkobiercy są zgodni co do wielkości udziałów) albo przejść przez procedurę sądową, która doprowadzi do określenia udziałów poszczególnych spadkobierców w tzw. masie spadkowej czyli między innymi w nieruchomości będącej jej częścią.
Uprawnionymi do spadku po rodzicach są wszystkie ich dzieci w częściach równych, a jeśli nie żyją, to do spadku uprawnione jest kolejne pokolenie, czyli wnuki osób zmarłych. Część spadku im przypadająca jest równa części, która przypadałaby ich nieżyjącym rodzicom. Jednym słowem, jeśli do spadku uprawniona jest dwójka rodzeństwa, ale jedno z nich nie żyje, to połowę mieszkania dziedziczy osoba żyjąca, a druga połowa jest dzielona pomiędzy dzieci nieżyjącego brata lub siostry.
Podpisanie aktu poświadczenia dziedziczenia wiąże się z kosztami notarialnymi. Trzeba zapłacić 100 zł za protokół poprzedzający podpisanie aktu poświadczenia dziedziczenia oraz 50 zł za jego wydanie (opłata jest niezależna od wartości spadku). W przypadku postępowania sądowego koszty te wynoszą 100 zł opłaty za złożenie wniosku. W obu przypadkach należy ponieść dodatkowo koszt 200 zł za wniosek o wpis prawa własności do księgi wieczystej.
Oprócz powyższych opłat nie trzeba się martwić o inne podatki, gdyż w przypadku spadku po rodzicach spadkobierca jest zwolniony od podatku od spadków i darowizn. Nie jest jednak zwolniony ze złożenia odpowiedniej deklaracji w urzędzie skarbowym i ma na to pół roku od uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza.
Mieszkanie w spadku – sprzedać czy wynająć?
Mając potwierdzenie nabycia spadku można swobodnie rozporządzać otrzymanym mieszkaniem, gdyż został uregulowany status prawny nieruchomości. Można je zatrzymać i zamieszkać w nim, ale można również je sprzedać lub wynająć. Jeśli spadkobierców jest kilku, to rzadko kiedy jeden z nich decyduje się wykorzystać mieszkanie na własne potrzeby mieszkaniowe, gdyż rodzi to konflikty w rodzinie i może być pretekstem to wymuszenia opłat za korzystanie z mieszkania lub odkupienia części należącej do innych spadkobierców. Zdecydowanie częściej można spotkać się z wynajmem mieszkania otrzymanego w spadku, a jeszcze częściej z jego sprzedażą.
Wynajem mieszkania, które stanowiło spadek po rodzicach, wydaje się łatwe i może stać się źródłem dodatkowego dochodu. Jeśli jednak jest ono własnością kilku osób, to podział przychodów zwykle nie jest trudny, bo robi się go w oparciu o wielkość udziałów, ale problemem może stać się bieżąca obsługa najmu. Czasem trudno się dogadać w tej kwestii i to może być źródłem konfliktów, bardzo rzutujących na relacje rodzinne.
Często najlepszą opcją jest sprzedaż mieszkania stanowiącego spadek po rodzicach, gdyż po jego sprzedaży można łatwo podzielić się pieniędzmi wg posiadanych udziałów i każdy może spożytkować je według własnego uznania i potrzeb. Jest to najłatwiejsze rozwiązanie i zwykle właśnie w taki sposób rozwiązuje się kwestie związane z mieszkaniem po rodzicach.
Warto wiedzieć, że od 2019 roku jest to również znacznie łatwiejsze i tańsze, gdyż zmieniły się przepisy dotyczące podatku dochodowego. Aktualnie nie trzeba go płacić, jeśli sprzedawane mieszkanie było użytkowane przez co najmniej 5 lat przez spadkodawcę. Dzięki temu, jeśli sprzedawane mieszkanie było własnością rodziców dłużej niż 5 lat, to decyzję o jego sprzedaży można podjąć od razu po otrzymaniu poświadczenia dziedziczenia i nie trzeba się martwić dodatkowymi, niemałymi kosztami.
Jeśli mieszkanie nie było własnością rodziców tak długo, to również można uniknąć płacenia podatku dochodowego. Wystarczy po sprzedaży mieszkania złożyć stosowną deklarację do urzędu skarbowego, że otrzymane środki będą w ciągu 3 lat liczone od końca roku, w którym nastąpiła sprzedaż.
Pomocne materiały:
