Właściciele mieszkań na wynajem przez długi czas narzekali, że ich interesy są słabo zabezpieczone i najemca ma więcej praw niż oni. Na szczęście od kilku lat mogą oni skorzystać z opcji najmu okazjonalnego, który lepiej chroni ich prawa. Zobacz czym jest najem okazjonalny, jak zawrzeć umowę najmu okazjonalnego oraz jakie skutki niesie za sobą jej zawarcie.
Najem okazjonalny – co to jest?
Najem okazjonalny to sposób zawierania umowy najmu, który w większym stopniu chroni prawa właściciela mieszkania. Główną jego zaletą jest zapobieganie problemom w sytuacji, gdy najemca nie płaci i nie chce opuścić wynajmowanego mieszkania. Zawierając umowę najmu okazjonalnego najemca nie podlega bowiem tak dużej ochronie, jaką dają mu przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów, a prawo daje właścicielowi możliwość szybkiej egzekucji komorniczej, opróżnienia lokalu i usunięcia nieuczciwego najemcy.
Zawarcie umowy najmu okazjonalnego jest możliwe pod trzema warunkami. Najemca lokalu musi:
- złożyć oświadczenie o dobrowolnym poddaniu się egzekucji oraz zobowiązać się do opróżnienia i wydania lokalu na podstawie umowy najmu w terminie wskazanym w żądaniu opróżnienia lokalu. Oświadczenie to musi zostać złożone w formie aktu notarialnego.
- najemca musi wskazać inny lokal, w którym będzie mógł zamieszkać w sytuacji, gdyby doszło do egzekucji.
- najemca musi dołączyć oświadczenie właściciela innego lokalu (posiadającego odpowiedni tytuł prawny do niego), w którym wyraża on zgodę na zamieszkanie w sytuacji, gdyby doszło do eksmisji.
Dzięki tym oświadczeniom znacznie uproszczona jest procedura wszczęcia eksmisji i zdecydowanie łatwiej jest usunąć najemcę, który nie chce dobrowolnie opuścić lokalu.
Najem okazjonalny – kto może z niego skorzystać?
Najem okazjonalny to forma zawierania umów najmu przez osoby fizyczne. Nie mogą z niej skorzystać ci, którzy prowadzą najem w ramach działalności gospodarczej. Ustawodawca uznał prawdopodobnie, że takie osoby mają większe doświadczenie w najmie i lepiej poradzą sobie w sytuacji problemów z najemcami niż osoba fizyczna, dla której wynajem jest tylko dodatkowym źródłem dochodu, a nie zajęciem pełnoetatowym.
Możliwość skorzystania z umowy najmu okazjonalnego zależy jednak nie tylko od tego, kto jest wynajmującym, ale również co jest wynajmowane. Umowy najmu okazjonalnego dotyczą bowiem wyłącznie lokalu mieszkalnego, a zatem nie mogą z tej formy najmu skorzystać osoby prywatne wynajmujące lokale handlowe czy usługowe.
Umowa najmu okazjonalnego – notariusz potrzebny czy nie?
Umowa najmu okazjonalnego nie musi być zawarta w formie aktu notarialnego, gdyż wystarczy zwykła forma pisemna. Natomiast załącznik do umowy, czyli oświadczenie o dobrowolnym poddaniu się egzekucji przez najemcę będzie ważne tylko wtedy, gdy zostanie ono złożone w formie aktu notarialnego. To często odstrasza potencjalnych zainteresowanych najmem okazjonalnym ze względu na dodatkowe koszty, ale wydaje się, że są to obawy na wyrost.
Koszty notarialne związane z oświadczeniem w formie aktu notarialnego to kwota rzędu 200-300 zł, co wydaje się niską stawką za lepszą ochronę praw właściciela mieszkania niż przy zwykłej umowie najmu. W zamian za to wynajmujący zyskuje większe prawa do pozbycia się z lokalu mieszkalnego nieuczciwego najemcy, a dzięki temu minimalizuje koszty strat powstałych z powodu trudności z jego eksmisją. Jeśli porównamy koszty aktu notarialnego z jednomiesięcznym czynszem najmu, to zysk wydaje się być oczywisty.
Niektórzy najemcy obawiają się, że koszty notariusza będą musieli pokryć z własnej kieszeni, ale w praktyce wielu wynajmujących bierze opłaty notarialne na siebie, gdyż to właściciel mieszkania najwięcej zyskuje zawierając umowę najmu okazjonalnego.
Na jaki okres zawiera się umowy najmu okazjonalnego?
Umowa najmu okazjonalnego musi być zawarta na czas określony wynoszący maksymalnie 10 lat. Po tym okresie umowa może być przedłużana, ale również na czas oznaczony. Najem okazjonalny nie może być zawarty na czas nieokreślony, jak to może mieć miejsce, gdy strony zawierają zwykłą umowę najmu.
Wypowiedzenie umowy najmu okazjonalnego – kiedy jest możliwe?
W związku z tym, że umowa najmu okazjonalnego jest umową zawieraną na czas określony, pojawiają się pytania, czy możliwe jest jej wypowiedzenie. Owszem, ustawodawca przewidział sytuacje pozwalające na złożenie wypowiedzenia umowy. Dokładne warunki, w których wypowiedzenie umowy najmu okazjonalnego wynikają wprost z ustawy o ochronie praw lokatorów (art. 11 ust. 2 pkt 1-3).
Zgodnie z nimi wynajmujący może wypowiedzieć umowę na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego, gdy Najemca:
- pomimo pisemnego upomnienia nadal używa lokalu w sposób sprzeczny z umową lub niezgodnie z jego przeznaczeniem lub zaniedbuje obowiązki, dopuszczając do powstania szkód, lub niszczy urządzenia przeznaczone do wspólnego korzystania przez mieszkańców albo wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali, lub
- jest w zwłoce z zapłatą czynszu, innych opłat za używanie lokalu lub opłat niezależnych od właściciela pobieranych przez właściciela tylko w przypadkach, gdy lokator nie ma zawartej umowy bezpośrednio z dostawcą mediów lub dostawcą usług, co najmniej za 3 pełne okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku najmu i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności, lub
- wynajął, podnajął albo oddał do bezpłatnego używania lokal lub jego część bez wymaganej pisemnej zgody wynajmującego.
Nie są to jednak jedyne przypadki, w których można wcześniej wypowiedzieć umowę najmu okazjonalnego. Wypowiedzenie umowy jest bowiem możliwe także wtedy, gdy strony przewidziały taką możliwość w umowie czyli dodały do treści umowy najmu okazjonalnego warunki, w których wypowiedzenie umowy przez jedną lub obie strony jest możliwe. Do najczęstszych warunków należą tzw. sytuacje życiowe czyli zmiana miejsca pracy, wcześniejsze zakończenie studiów itp. Ważność tego zapisu wymaga jednak precyzji czyli konkretnego wskazania katalogu przypadków, w których jest to możliwe, gdyż pozostawienie zapisu:
„każda ze Stron ma prawo wypowiedzenia Umowy z zachowaniem ………miesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego.” będzie sprzeczne z przepisami, a zatem zapis ten będzie nieważny.
Kiedy umowa najmu okazjonalnego jest nieważna?
Są sytuacje, w których umowa najmu okazjonalnego jest nieważna. Przyczyną takiej sytuacji jest brak zgłoszenia umowy najmu okazjonalnego do urzędu skarbowego. Właściciel mieszkania musi zgłosić fakt zawarcia umowy najmu okazjonalnego do urzędu skarbowego w terminie 14 dni. Jeśli tego nie zrobi, to umowa najmu pozostaje zwykłą umową najmu, dla której obowiązują przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów.
Najem okazjonalny – procedura eksmisji
Najem okazjonalny to umowa, która ma za zadanie chronić właściciela mieszkania, a zatem jej moc prawna przydaje się wtedy, gdy pojawiają się problemy z najemcą. Problem taki może pojawić się zarówno wtedy, gdy najemca nie płacił i dostał wypowiedzenie umowy najmu jak i wtedy, gdy czas trwania najmu już się zakończył, a najemca mimo pisemnego wezwania do opróżnienia i wydania lokalu nadal nie chce opuścić mieszkania.
Po upływie terminu 7 dni od dnia doręczenia żądania opróżnienia i wydania lokalu właściciel może złożyć wniosek o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu. Do wniosku musi być załączone potwierdzenie doręczenia żądania opróżnienia i wydania lokalu oraz potwierdzenie zgłoszenia umowy najmu okazjonalnego do urzędu skarbowego. Po rozpatrzeniu wniosku o nadanie klauzuli wykonalności sąd wszczyna przyspieszoną procedurę eksmisji.
Dzięki tej szybszej formie rozpoczęcia procedury eksmisji właściciel może ominąć długie i skomplikowane procedury eksmisyjne, z których korzysta się w przypadku zwykłej umowy najmu. Ponadto lokator nie podlega przepisom ustawy o ochronie praw lokatorów, ograniczających czas eksmisji w okresie zimowym i chroniącym określone grupy najemców (np. kobiety w ciąży). Nie musi również czekać na udostepnienie najemcy lokalu zastępczego przez gminę, gdyż do umowy najmu okazjonalnego załączone jest oświadczenie osoby gotowej udostępnić swój lokal po zakończeniu najmu, więc nie można tutaj mówić o eksmisji na bruk.
Umowa najmu okazjonalnego – czy warto?
Wiedząc już wszystko o umowie najmu okazjonalnego warto podsumować czy zawarcie takiej umowy ma sens. Z punktu widzenia właściciela lokalu jest to umowa najmu lokalu, która umożliwia szybsze pozbycie się nieuczciwego najemcy niż wtedy, gdy zawarłby on zwykłą umowę najmu. Przyspieszenie procedury eksmisji oraz brak ochrony lokatorów przepisami ustawy o ochronie praw lokatorów sprawia, że właściciel mieszkania minimalizuje straty powstałe w wyniku bezprawnego korzystania z lokalu oraz zapewnia sobie możliwość ominięcia uciążliwych procedur sądowych. Gdy porównamy te korzyści z dodatkowymi kosztami, których wymaga złożenie oświadczenia najemcy w formie aktu notarialnego, to bilans wychodzi zdecydowanie na plus. Wynajmujący nie powinien mieć zatem wątpliwości co do przewagi zawarcia umowy najmu okazjonalnego w porównaniu do podpisania zwykłej umowy najmu.
Najem okazjonalny nie powinien budzić zastrzeżeń również u uczciwego najemcy. Zapisy umowy najmu okazjonalnego dotyczą bowiem głównie sytuacji, w których najemca nie wywiązuje się ze swoich obowiązków. Jeśli ma on uczciwe zamiary, nie łamie prawa umożliwiającego wypowiedzenie umowy najmu przed terminem, to może spać spokojnie, że czas trwania umowy nie ulegnie zmianie.
Pomocne materiały:
